Πληροφορίες για το ευρύ κοινό στην Ελλάδα
Ο καρκίνος του ενδομητρίου αποτελεί τον 6ο πιο συχνό καρκίνο στις γυναίκες παγκοσμίως και προέρχεται από το ενδομήτριο, το εσωτερικό στρώμα της μήτρας. Το σώμα της μήτρας αποτελείται από 3 βασικά στρώματα:
Ο καρκίνος του ενδομητρίου εμφανίζεται όταν τα κύτταρα του ενδομητρίου αρχίσουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Συνήθως διαγιγνώσκεται νωρίς λόγω των εμφανών συμπτωμάτων1-3.
Τα συμπτώματα του καρκίνου του ενδομητρίου συνήθως εμφανίζονται σε πρώιμο στάδιο, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες επιτυχούς θεραπείας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωριστούν εγκαίρως2:
Ορισμένοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου. Αν έχετε κάποιον από αυτούς δεν σημαίνει απαραίτητα πως θα αναπτύξετε καρκίνο, ωστόσο οι γυναίκες που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου πρέπει να υποβάλλονται σε τακτικό έλεγχο1,4:
Το λίπος παράγει οιστρογόνα, τα οποία μπορούν να διεγείρουν το ενδομήτριο και να αυξήσουν τον κίνδυνο. Οι γυναίκες με υψηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) έχουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης.
Συνδέονται συχνά με μεταβολικές αλλαγές και φλεγμονή, που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη καρκίνου.
Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης ή κάποιες θεραπείες γονιμότητας χωρίς την ισορροπία των δύο ορμονών ενδέχεται να αυξήσουν τον κίνδυνο.
Περισσότερα χρόνια ορμονικής έκθεσης αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης αλλοιώσεων στο ενδομήτριο.
Πρόκειται για κληρονομική γενετική προδιάθεση που συνδέεται με καρκίνο του παχέος εντέρου, αλλά και της μήτρας.
Το σύνδρομο Lynch είναι μια γενετική κατάσταση που κληρονομείται από τους γονείς και αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε διάφορα όργανα, μεταξύ αυτών και στο ενδομήτριο.
Οι γυναίκες που έχουν το σύνδρομο Lynch έχουν έως και 40-60% πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια της ζωής τους — ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον γενικό πληθυσμό.
Το σύνδρομο Lynch δεν προκαλεί πάντα καρκίνο, αλλά δείχνει ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ενδομητρίου ή του παχέος εντέρου, ειδικά σε νεαρή ηλικία, ο γιατρός μπορεί να προτείνει γενετικό έλεγχο5.
Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του ενδομητρίου είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχημένη αντιμετώπισή του. Εάν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα, ο γιατρός μπορεί να προτείνει τις παρακάτω εξετάσεις:
Οι γυναίκες που έχουν το σύνδρομο Lynch έχουν έως και 40-60% πιθανότητα να εμφανίσουν καρκίνο του ενδομητρίου κατά τη διάρκεια της ζωής τους — ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον γενικό πληθυσμό.
Το σύνδρομο Lynch δεν προκαλεί πάντα καρκίνο, αλλά δείχνει ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του ενδομητρίου ή του παχέος εντέρου, ειδικά σε νεαρή ηλικία, ο γιατρός μπορεί να προτείνει γενετικό έλεγχο.
Η αρχική κλινική εξέταση αξιολογεί τη μήτρα, τον τράχηλο και τις ωοθήκες.
Είναι μια απλή και ανώδυνη εξέταση που χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα για να δει το πάχος του ενδομητρίου. Ένα αυξημένο πάχος μπορεί να αποτελεί ένδειξη.
Γίνεται συνήθως στο ιατρείο, όπου λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα ιστού από τη μήτρα για εργαστηριακή ανάλυση. Είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος διάγνωσης.
Με τη χρήση μιας μικρής κάμερας, ο γιατρός εξετάζει απευθείας το εσωτερικό της μήτρας και μπορεί να πάρει πιο στοχευμένες βιοψίες.
Η νόσος είναι περιορισμένη στη μήτρα (και την ωοθήκη για τις μη επιθετικές μορφές).
Η νόσος έχει εξαπλωθεί από τη μήτρα στους συνδετικούς ιστούς του τραχήλου ή έχει επιθετικό ιστολογικό τύπο που διεισδύει στο μυομήτριο.
Η νόσος έχει εξαπλωθεί εκτός της μήτρας, αλλά δεν έχει επεκταθεί στην εσωτερική επένδυση του ορθού ή της ουροδόχου κύστης.
Η νόσος έχει εξαπλωθεί στην εσωτερική επένδυση του ορθού ή της ουροδόχου κύστης. Μπορεί επίσης να έχει εξαπλωθεί στους γύρω λεμφαδένες ή σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος.
Η θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, την ηλικία, τη γενική υγεία της γυναίκας και τον τύπο του καρκίνου. Οι πιο συνήθεις επιλογές περιλαμβάνουν7,8:
Η κύρια μορφή θεραπείας είναι η υστερεκτομή – δηλαδή η αφαίρεση της μήτρας. Συχνά αφαιρούνται επίσης οι ωοθήκες και οι σάλπιγγες, ενώ γίνεται και έλεγχος των λεμφαδένων για ενδείξεις εξάπλωσης.
Χρησιμοποιείται είτε μετά τη χειρουργική επέμβαση για να μειώσει την πιθανότητα υποτροπής, είτε σε πιο προχωρημένα στάδια. Μπορεί να περιλαμβάνει εξωτερική ή εσωτερική ακτινοβολία (βραχυθεραπεία).
Προτείνεται κυρίως σε προχωρημένα ή επιθετικά περιστατικά. Περιλαμβάνει φάρμακα που καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα ή σταματούν την ανάπτυξή τους.
Σε ορισμένους τύπους καρκίνου που είναι ευαίσθητοι στα οιστρογόνα, χρησιμοποιούνται φάρμακα που μπλοκάρουν τις ορμόνες για να επιβραδύνουν την ανάπτυξη του όγκου.
Νεότερες θεραπείες, ειδικά σε περιπτώσεις υποτροπής ή μεταστατικής νόσου, στοχεύουν συγκεκριμένα μόρια ή ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να αναγνωρίζει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα.
Παρότι δεν μπορεί να προληφθεί πάντα, υπάρχουν τρόποι για να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του ενδομητρίου:
Η παχυσαρκία είναι ένας από τους σημαντικότερους τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου. Η απώλεια βάρους, ακόμα και λίγων κιλών, μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Η τακτική φυσική δραστηριότητα και μια ισορροπημένη διατροφή βοηθούν στη ρύθμιση των ορμονών και μειώνουν τη φλεγμονή στο σώμα.
Αν λαμβάνετε ορμονική θεραπεία (HRT), είναι σημαντικό να συζητήσετε με τον γιατρό σας σχετικά με τη μορφή και τη διάρκεια της θεραπείας.
Παρότι δεν υπάρχει επίσημος πληθυσμιακός έλεγχος (screening), ο ετήσιος έλεγχος βοηθά στη γρήγορη αναγνώριση αλλαγών ή συμπτωμάτων.
Αν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του ενδομητρίου ή παχέος εντέρου στην οικογένεια, ο γιατρός μπορεί να προτείνει εξετάσεις για σύνδρομο Lynch.
Ο έλεγχος για το σύνδρομο Lynch περιλαμβάνει γενετικές εξετάσεις που αναλύουν συγκεκριμένα γονίδια τα οποία σχετίζονται με την επιδιόρθωση του DNA. Οι βασικές εξετάσεις είναι5:
Αυτές γίνονται σε δείγμα ιστού από τον όγκο (αν υπάρχει). Ελέγχουν αν λειτουργούν σωστά τα γονίδια επιδιόρθωσης του DNA (MLH1, MSH2, MSH6, PMS2). Αν υπάρχει βλάβη, τότε υπάρχει υποψία για το σύνδρομο Lynch.
Αν οι αρχικές εξετάσεις δείξουν πιθανότητα Lynch, τότε γίνεται μοριακή ανάλυση DNA από αίμα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει κληρονομική μετάλλαξη σε κάποιο από τα παραπάνω γονίδια.
Ο γενετικός έλεγχος για το σύνδρομο Lynch συνιστάται σε περιπτώσεις:
Ο έλεγχος συνήθως γίνεται με παραπομπή από γιατρό (ογκολόγο, γυναικολόγο ή γενετιστή) και συνοδεύεται από γενετική συμβουλευτική.
